Thông tin bổ ích
Mẹo chọn thép theo từng vị trí trong khuôn – Đúng thép, đúng chỗ, bền gấp đôi.
Trong lĩnh vực chế tạo khuôn mẫu, việc chọn sai vật liệu thép không chỉ khiến sản phẩm lỗi, mà còn kéo theo hàng loạt hệ quả: khuôn nhanh mòn, chi phí bảo trì cao, sai lệch kích thước, và sụt giảm chất lượng đầu ra. Điều quan trọng là: không phải loại thép nào cũng giống nhau, và không phải khuôn nào cũng dùng được cùng một mác thép.
Vì vậy, hiểu rõ tính chất – khả năng làm việc – và giới hạn của từng loại thép là bước đầu tiên để sản xuất hiệu quả và bền vững.
1. Đế khuôn – Vỏ khuôn – Tấm dẫn hướngTính chất:
- Không tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm.
- Chủ yếu chịu tải kết cấu, lực kẹp máy ép, dẫn hướng đóng mở.
Mác thép phù hợp tại Phương Trang:
- S50C / S55C / 45C – dùng nhiều cho đế khuôn, khối kẹp, đồ gá.
- SS400 – làm khung khuôn lớn, kết cấu đơn giản.
- SMAT E – thay thế cao cấp cho S50C, bền, ổn định.
- 718H / S45C – thường dùng tiện chi tiết trụ, chốt định vị, hoặc lòng khuôn tròn yêu cầu cứng vững.
- TP4M / P20 – linh hoạt, dùng cho khối đỡ khuôn lớn cần độ cứng nền cao hơn.
2. Lòng khuôn – Cavity – Core (tạo hình trực tiếp cho sản phẩm)
Tính chất công việc:
- Trực tiếp tiếp xúc với nguyên liệu nhựa nóng, kim loại nóng chảy, hoặc kim loại tấm ép.
- Chịu lực nén lớn, số lần đóng mở cao, ma sát mạnh với vật liệu
- Cần chịu mài mòn, giữ hình dáng, chống nứt vi mô, và có thể đánh bóng tốt nếu sản phẩm yêu cầu bề mặt đẹp.
2.1. Khuôn làm việc trong môi trường ẩm, có axit hoặc dễ bị oxy hóa
Tính chất công việc:
- Thường gặp trong khuôn nhựa PVC, PC, khuôn đúc cần vệ sinh cao (y tế, thực phẩm)
- Yêu cầu: chống gỉ, chống oxy hóa, dễ vệ sinh – nếu không sẽ rỗ mặt khuôn hoặc làm hỏng sản phẩm
- 1.2083 – thép không gỉ chuyên dụng, Cr cao ~13%, chống ăn mòn cực tốt, phù hợp khuôn PVC hoặc xưởng ẩm.
- NAK80 – chống rỉ nhẹ, đánh bóng rất tốt, phù hợp khuôn có yêu cầu vệ sinh và thẩm mỹ cao.
- SMAT V – tổ hợp cao cấp, chống oxy hóa nhẹ, cho khuôn nhựa kỹ thuật đặt trong môi trường ẩm trung bình.
2.2. Khuôn làm việc ở nhiệt độ cao – đúc áp lực, rèn nóng, đùn nhôm
Tính chất công việc:
- Khuôn tiếp xúc với nhôm, kẽm, đồng nóng chảy ở 600–750°C.
- Phải chịu sốc nhiệt, chu kỳ ép nhanh, không được nứt sau 1.000 – 10.000 lần ép.
- Cần thép chịu nhiệt tốt, chống rạn nứt nhiệt, và ổn định cơ học.
- SKD61: DuRAH 61; QD61 – thép khuôn nóng tiêu chuẩn, dùng cho khuôn đúc nhôm áp lực, lòng khuôn chịu nhiệt độ cao, vận hành liên tục.
- SKD61 cải tiến: KDA1S, DuRAH Pro, DuRAH Max – chuyên cho khuôn rèn nóng hoặc khuôn đúc kim loại, yêu cầu độ bền và chịu va đập nhiệt cao, tuổi thọ và tính ổn định, chống nứt cao hơn SKD61.
- SKT4 – ứng dụng cho khối thép lớn, chịu lực + nhiệt ổn định, thường dùng trong khuôn rèn nóng, lòng khuôn chi tiết lớn.
2.3. Khuôn nhựa – Ép sản phẩm nhựa thông dụng, nhựa kỹ thuật
Tính chất công việc: Khuôn nhựa thường làm việc ở nhiệt độ 180–300°C, chịu áp lực lặp lại cao, yêu cầu bề mặt bóng, ổn định kích thước. Dựa theo loại nhựa và yêu cầu sản phẩm, khuôn cần:
- Độ cứng vừa phải, dễ gia công – đánh bóng,
- Chống mài mòn, không biến dạng sau nhiều chu kỳ ép,
- Với nhựa kỹ thuật: cần thêm chịu nhiệt, chống rạn nứt,
- Một số sản phẩm cần bề mặt gương, không vết xước hoặc đường hàn
- TP4M / TP4MHH – phổ biến nhất cho khuôn nhựa thông dụng, dễ gia công, độ cứng đồng đều (~30–34 HRC), ép ổn định, ít nứt mẻ.
- NAK80 – dùng cho sản phẩm nhựa trong suốt, yêu cầu đánh bóng cao, độ chính xác bề mặt cao, chống nứt chân tóc.
- P20 / 718H – thép tiêu chuẩn cho khuôn nhựa thông thường, lõi lớn, độ cứng sẵn, dễ tiện – phay.
- 1.2083 – dùng khi nhựa có phụ gia ăn mòn như PVC, PC, hoặc khuôn yêu cầu chống rỉ – giữ sạch
- SMAT V / SMAT E – thép tổ hợp cao cấp, dùng cho khuôn nhựa kỹ thuật, tốc độ cao, chống biến dạng, chịu mài mòn tốt.
2.4. Chốt, lõi mỏng, chi tiết cắt gọt – nơi dễ bị mòn hoặc gãy
Tính chất công việc:
- Phải chịu lực cắt hoặc ma sát cao liên tục.
- Rất dễ mòn nếu dùng thép mềm, hoặc gãy nếu không đủ độ cứng – đặc biệt ở chi tiết mỏng.
- SKD11 (DuMAC11) – thép dập nguội, độ cứng cao, chịu mài mòn rất tốt.
- DC53 – cải tiến từ SKD11, dẻo dai hơn, ít nứt hơn.
- SKS3 – dùng làm dao, insert cắt, lõi chịu va đập nhẹ.
- SUJ2 – dùng làm chốt, pin đẩy, vòng bi – độ cứng và độ bóng cao.
- SKH51 (YXM1) – thép gió, chịu tốc độ cao, va đập mạnh – dùng cho lõi siêu mảnh hoặc insert đặc biệt.
Tính chất công việc: Khuôn nguội làm việc ở nhiệt độ phòng, chủ yếu dùng để dập, cắt, uốn, tạo hình kim loại tấm như thép, nhôm, đồng… với áp lực lớn, tốc độ nhanh.
Thường xuyên chịu:
- Va đập mạnh, ma sát lặp đi lặp lại, sức căng lớn tại vùng cắt, yêu cầu thép có độ cứng cao, chịu mài mòn tốt, và ít biến dạng sau sử dụng.
- DuMAC11 (SKD11) – thép lạnh phổ biến nhất cho khuôn dập nguội, độ cứng cao (HRC 58–60), chống mài mòn, chịu va đập tốt, dùng cho lưỡi cắt, chày cối, tấm dập.
- DC53 – cải tiến từ SKD11, độ dai cao hơn, ít nứt gãy khi dập liên tục, dùng cho chày dập mỏng, chi tiết uốn.
- D2 – thép lạnh hàm lượng Cr cao, chống mài mòn cực tốt, dùng cho dao cắt, lưỡi cắt tôn, khuôn cắt cứng.
- SKS3 – thép carbon công cụ, độ cứng tốt, dùng cho dao dập đơn giản, chi tiết cần độ bền trung bình.
Việc lựa chọn thép làm khuôn không chỉ dựa vào giá cả mà phải cân đối giữa tuổi thọ, độ cứng, độ chính xác gia công và khả năng chịu tải. Với danh mục thép chất lượng cao, xuất xứ rõ ràng từ Nhật Bản – Hàn Quốc – Trung Quốc - Đức, Thép Đặc Biệt Phương Trang sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong từng chi tiết khuôn mẫu. Độ bền đến từ chất thép – thành công đến từ lựa chọn đúng!
